Wiele pięknych, niespodziewanych, ale też groźnych i strasznych historii rozgrywa się w górach. Zacznijmy od prawdziwych historii, które wydarzyły lub wciąż dzieją się w Tatrach.
Historie prawdziwe – TOPR
TOPR. Żeby inni mogli przeżyć – Beata Sabała-Zielińska (2018) – piękna opowieść dokumentalna o historii i dzisiejszych realiach pracy w TOPRze. Kim są Toprowcy? Co ich motywuje? Co umieją? Piękna opowieść o prawdziwych ludziach, którzy nie lubią, jak nazywa się ich bohaterami.
TOPR 2 – nie każdy wróci – Beata Sabała-Zielińska (2021) – kolejne prawdziwe historie związane z ratownictwem TOPRu. Tym razem autorka skupia się na dwóch tragicznych wydarzeniach, które miały miejsce w odstępie kilku dni/równolegle w sierpniu 2019, a mianowicie o trwającej kilka tygodni akcji w Jaskini Wielkiej Śnieżnej i o piorunie na Giewoncie, który zabij 4 osoby, a wiele ranił.
Niech to szlak. Kronika śmierci w górach – Bartłomiej Kuraś (2020) – przegląd wybranych wypadków tatrzańskich: zarówno tych medialnych, jak i tych nieznanych powszechnie, zarówno letnich, jak i zimowych lawinowych, zarówno tych na powierzchni, jak i tych w jaskiniach. Dopiero po przeczytaniu takich pozycji książkowych uświadamiamy sobie, ile pracy mają Toprowcy i jakie straszne konsekwencje niesie ignorancja turystów, zbytnia brawura, a czasem po prostu pech i splot okoliczności.
TOPR : o psie, który został ratownikiem – Beata Sabała-Zielińska (2024) – napisana prostym językiem dla dzieci historia o szkoleniu psa lawinowego do TOPRu. Vero jest szczeniakiem, którego pan zaczyna szkolić – najpierw poprzez chowanie fantów na spacerach, poprzez oswajanie się z Skołem aż po poszukiwanie zaginionych ludzi przysypanych przez lawiny.
Historie prawdziwe – inne
Pięć stawów. Dom bez adresu – Beata Sabała-Zielińska (2020) – od ponad stu lat schronisko w Dolinie Pięciu Stawów prowadzi rodzina Krzeptowskich. Autorska pokazuje historię schroniska i rodziny, czasy wojny, czasy komuny, ciekawe zwyczaje, a także znoje prowadzenia schroniska i wychowywania dzieci w górach. Pokazuje też obecne realia życia w tym miejscu, które niejednokrotnie jest zasypywane i na jakiś czas odcinane przez śniegi od świata.
Kryminalne Zakopane: najgłośniejsze zbrodnie Podhala – Beata Sabała-Zielińska (2023) – reportaże dotyczące spraw kryminalnych z rejonu Podhala z przełomu XX i XXI wieku. Autorka rozmawia ze świadkami, przytacza fragenty akt sprawy i wyroków sądów, a także przepytuje o wspomnienia policjantów zajmujących się poszczególnymi zabójstwami i prosi specjalistów o komentarz. Przedstawia też realia służby na Podhalu. Poznajemy młodą dziewczynę, którą ledwo żywą znaleziono w zatoczce niedaleko Kir. Poznajemy rodzinę z Krupówek i ich oskarżenia po zaginięciu siostry. Poznajemy gwałciciela recydywistę. Poznajemy rodzinę z Kościeliska, w której ojciec był tyranem. Poznajemy też dziwne małżeństwo i nastoletnich przyjaciół żony.
Zakopane odkopane. Lekko gorsząca opowieść góralsko-ceperska – Paulina Młynarska, Beata Sabała-Zielińska (2012) – zbiór informacji, anegdotek i wszelkich historyjek o Zakopanem i jego mieszkańcach. Raz wesoło, raz poważnie.
Zakopane: nie ma przebacz! – Paulina Młynarska, Beata Sabała-Zielińska (2012) – autorki jako mieszkanki Zakopanego i Kościeliska rozprawiają się z wadami tego uwielbianego przez ceprów miasteczka, które ma wieje przywar. Śmiało wytykają jego wady i problemy z 2014 roku, jak np upadające dworce PKP i PKS czy wszechobcene samowole budowlane.
Historie wymyślone na bazie historii prawdziwych
Sprawa Hoffmanowej – Katarzyna Zyskowska (2019) – w 1933 roku pod Lodową Przełęczą doszło do dotąd niewyjaśnionej tragedii. Dwuletni chłopczyk, jego ojciec i chłopak, który ad hoc Chacie Teryego zgodził się być ich przewodnikiem w Tetryhowej Chacie, nagle umierają. Jest z nimi matka chłopca, Mira Hoffmanowa, trwa dwie doby przy zwłokach, po czym schodzi do Zakopanego otumaniona. Podobne wydarzenie rzeczywiście miało miejsce i zagadka nie została do dzisiaj rozwiązana. Autorka proponuje w książce swoją literacką wersję zdarzeń.
Przewodniki i poradniki
50 tatrzańskich klasyków – Damian Granowski (2024) – przewodnik po trasach wspinaczkowych w Tatrach o różnej trudności
Wesprzyj Smoka na Suppi lub postaw kawę!
